BİLGİ EDİNME HAKKI KANUNU
|
Kanun No. 4982 |
|
Kabul Tarihi : 9.10.2003 |
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1.- Bu Kanunun amacı; demokratik ve şeffaf yönetimin gereği olan eşitlik, tarafsızlık ve açıklık ilkelerine uygun olarak kişilerin bilgi edinme hakkını kullanmalarına ilişkin esas ve usulleri düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2.- Bu Kanun;
kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının
faaliyetlerinde uygulanır.
1.11.1984 tarihli ve 3071 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair
Kanun hükümleri saklıdır.
Tanımlar
MADDE 3.- Bu Kanunda
geçen;
a) Kurum ve kuruluş: Bu Kanunun 2 nci maddesinde geçen ve kapsama dahil olan bilgi edinme başvurusu yapılacak bütün makam ve mercileri,
b) Başvuru sahibi: Bu Kanun kapsamında bilgi edinme hakkını kullanarak
kurum ve kuruluşlara başvuran gerçek ve tüzel kişileri,
c) Bilgi: Kurum ve kuruluşların sahip oldukları kayıtlarda yer alan bu
Kanun kapsamındaki her türlü veriyi,
d) Belge: Kurum ve kuruluşların sahip oldukları bu Kanun kapsamındaki
yazılı, basılı veya çoğaltılmış dosya, evrak, kitap, dergi, broşür, etüt,
mektup, program, talimat, kroki, plân, film, fotoğraf, teyp ve video kaseti,
harita, elektronik ortamda kaydedilen her türlü bilgi, haber ve veri taşıyıcılarını,
e) Bilgi veya belgeye erişim: İstenen bilgi veya belgenin niteliğine
göre, kurum ve kuruluşlarca, başvuru sahibine söz konusu bilgi veya belgenin
bir kopyasının verilmesini, kopya verilmesinin mümkün olmadığı hâllerde,
başvuru sahibinin bilgi veya belgenin aslını inceleyerek not almasına veya
içeriğini görmesine veya işitmesine izin verilmesini,
f) Kurul: Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulunu,
İfade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Bilgi Edinme Hakkı ve Bilgi Verme Yükümlülüğü
Bilgi edinme hakkı
MADDE 4.- Herkes bilgi
edinme hakkına sahiptir.
Türkiye'de ikamet eden yabancılar ile Türkiye'de faaliyette bulunan
yabancı tüzel kişiler, isteyecekleri bilgi kendileriyle veya faaliyet
alanlarıyla ilgili olmak kaydıyla ve karşılıklılık ilkesi çerçevesinde, bu
Kanun hükümlerinden yararlanırlar.
Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerden doğan hak ve
yükümlülükleri saklıdır.
Bilgi verme yükümlülüğü
MADDE 5.- Kurum ve
kuruluşlar, bu Kanunda yer alan istisnalar dışındaki her türlü bilgi veya belgeyi başvuranların yararlanmasına sunmak
ve bilgi edinme başvurularını etkin, süratli ve doğru sonuçlandırmak üzere,
gerekli idarî ve teknik tedbirleri almakla yükümlüdürler.
Bu Kanun yürürlüğe girdiği
tarihten itibaren diğer kanunların bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Bilgi Edinme Başvurusu
Başvuru usulü
MADDE 6.- Bilgi edinme
başvurusu, başvuru sahibinin adı ve soyadı, imzası, oturma yeri veya iş
adresini, başvuru sahibi tüzel kişi ise tüzel kişinin unvanı ve adresi ile
yetkili kişinin imzasını ve yetki belgesini içeren dilekçe ile istenen bilgi
veya belgenin bulunduğu kurum veya kuruluşa yapılır. Bu başvuru, kişinin
kimliğinin ve imzasının veya yazının kimden neşet ettiğinin tespitine yarayacak
başka bilgilerin yasal olarak belirlenebilir olması kaydıyla elektronik ortamda
veya diğer iletişim araçlarıyla da yapılabilir.
Dilekçede, istenen bilgi veya belgeler açıkça belirtilir.
İstenecek bilgi veya
belgenin niteliği
MADDE 7.- Bilgi edinme
başvurusu, başvurulan kurum ve kuruluşların ellerinde bulunan veya görevleri
gereği bulunması gereken bilgi veya
belgelere ilişkin olmalıdır.
Kurum ve kuruluşlar, ayrı veya özel bir çalışma, araştırma, inceleme ya
da analiz neticesinde oluşturulabilecek türden bir bilgi veya belge için
yapılacak başvurulara olumsuz cevap verebilirler.
İstenen bilgi veya belge, başvurulan kurum ve kuruluştan başka bir yerde
bulunuyorsa, başvuru dilekçesi bu kurum ve kuruluşa gönderilir ve durum
ilgiliye yazılı olarak bildirilir.
Yayımlanmış veya kamuya
açıklanmış bilgi veya belgeler
MADDE 8.- Kurum ve
kuruluşlarca yayımlanmış veya yayın, broşür, ilân ve benzeri yollarla kamuya
açıklanmış bilgi veya belgeler, bilgi edinme başvurularına konu olamaz. Ancak,
yayımlanmış veya kamuya açıklanmış bilgi veya belgelerin ne şekilde, ne zaman
ve nerede yayımlandığı veya açıklandığı başvurana bildirilir.
Gizli bilgileri ayırarak bilgi
veya belge verme
MADDE 9.- İstenen
bilgi veya belgelerde, gizlilik dereceli veya açıklanması yasaklanan bilgiler
ile açıklanabilir nitelikte olanlar birlikte bulunuyor ve bunlar birbirlerinden
ayrılabiliyorsa, söz konusu bilgi veya belge, gizlilik dereceli veya
açıklanması yasaklanan bilgiler çıkarıldıktan sonra başvuranın bilgisine
sunulur. Ayırma gerekçesi başvurana yazılı olarak bildirilir.
Bilgi veya belgeye erişim
MADDE 10.- Kurum ve
kuruluşlar, başvuru sahibine istenen belgenin onaylı bir kopyasını verirler.
Bilgi veya belgenin niteliği gereği kopyasının verilmesinin mümkün
olmadığı veya kopya çıkarılmasının aslına zarar vereceği hâllerde, kurum ve
kuruluşlar ilgilinin;
a) Yazılı veya basılı belgeler için, söz konusu belgenin aslını
incelemesi ve not alabilmesini,
b) Ses kaydı şeklindeki bilgi veya belgelerde bunları dinleyebilmesini,
c) Görüntü kaydı şeklindeki bilgi veya belgelerde bunları
izleyebilmesini,
Sağlarlar.
Bilgi veya belgenin yukarıda belirtilenlerden farklı bir şekilde elde
edilmesi mümkün ise, belgeye zarar vermemek koşuluyla bu olanak sağlanır.
Başvurunun yapıldığı kurum ve kuruluş, erişimine olanak sağladığı bilgi
veya belgeler için başvuru sahibinden erişimin gerektirdiği maliyet tutarı
kadar bir ücreti bütçeye gelir kaydedilmek üzere tahsil edebilir.
Bilgi veya belgeye erişim süreleri
MADDE 11.- Kurum ve
kuruluşlar, başvuru üzerine istenen bilgi veya belgeye erişimi onbeş iş günü
içinde sağlarlar. Ancak istenen bilgi veya belgenin, başvurulan kurum ve
kuruluş içindeki başka bir birimden sağlanması; başvuru ile ilgili olarak bir
başka kurum ve kuruluşun görüşünün alınmasının gerekmesi veya başvuru
içeriğinin birden fazla kurum ve kuruluşu ilgilendirmesi durumlarında bilgi
veya belgeye erişim otuz iş günü içinde sağlanır. Bu durumda, sürenin
uzatılması ve bunun gerekçesi başvuru sahibine yazılı olarak ve onbeş iş günlük
sürenin bitiminden önce bildirilir.
10 uncu maddede belirtilen bilgi veya belgelere erişim için gereken
maliyet tutarının idare tarafından başvuru sahibine bildirilmesiyle onbeş iş
günlük süre kesilir. Başvuru sahibi onbeş iş günü içinde ücreti ödemezse
talebinden vazgeçmiş sayılır.
Başvuruların cevaplandırılması
MADDE 12.- Kurum ve
kuruluşlar, bilgi edinme başvurularıyla ilgili cevaplarını yazılı olarak veya
elektronik ortamda başvuru sahibine bildirirler. Başvurunun reddedilmesi
hâlinde bu kararın gerekçesi ve buna karşı başvuru yolları belirtilir.
İtiraz usulü
MADDE 13.- Bilgi
edinme istemi 16 ve 17 nci maddelerde öngörülen sebeplerle reddedilen başvuru
sahibi, yargı yoluna başvurmadan önce kararın tebliğinden itibaren onbeş gün
içinde Kurula itiraz edebilir. Kurul, bu konudaki kararını otuz iş günü içinde
verir. Kurum ve kuruluşlar, Kurulun istediği her türlü bilgi veya belgeyi onbeş
iş günü içinde vermekle yükümlüdürler.
Kurula itiraz, başvuru sahibinin idarî yargıya başvurma süresini
durdurur.
Bilgi
Edinme Değerlendirme Kurulu
MADDE 14.- Bilgi edinme
başvurusuyla ilgili yapılacak itirazlar üzerine, 16 ve 17 nci maddelerde
öngörülen sebeplere dayanılarak verilen kararları incelemek ve kurum ve
kuruluşlar için bilgi edinme hakkının kullanılmasına ilişkin olarak kararlar
vermek üzere; Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu oluşturulmuştur.
Kurul; birer üyesi Yargıtay ve
Danıştay genel kurullarının kendi kurumları içinden önerecekleri ikişer aday,
birer üyesi ceza hukuku, idare hukuku ve anayasa hukuku alanlarında profesör
veya doçent unvanına sahip kişiler, bir üyesi Türkiye Barolar Birliğinin baro
başkanı seçilme yeterliliğine sahip kişiler içinden göstereceği iki aday, iki
üyesi en az genel müdür düzeyinde görev yapmakta olanlar ve bir üyesi de Adalet
Bakanının önerisi üzerine bu Bakanlıkta idarî görevlerde çalışan hâkimler arasından
Bakanlar Kurulunca seçilecek dokuz üyeden oluşur.
Kurul üyeliğine önerilen
adayların muvafakatları aranır.
Kurul Başkanı, kurul
üyelerince kendi aralarından seçilir.
Kurul, en az ayda bir defa veya
ihtiyaç duyulduğu her zaman Başkanın çağrısı üzerine toplanır.
Kurul üyelerinin görev
süreleri dört yıldır. Görev süresi sona erenler yeniden seçilebilirler. Görev
süresi dolmadan görevinden ayrılan üyenin yerine aynı usule göre seçilen üye,
yerine seçildiği üyenin görev süresini tamamlar. Yeni seçilen Kurul göreve
başlayıncaya kadar önceki Kurul görevine devam eder.
Kurul üyelerine 10.2.1954 tarihli ve 6245 sayılı Harcırah Kanunu
hükümleri saklı kalmak kaydıyla fiilen görev yaptıkları her gün için uhdesinde
kamu görevi bulunanlara (1000), uhdesinde kamu görevi bulunmayanlara ise (2000)
gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda
huzur hakkı ödenir. Bu ödemelerde damga vergisi hariç herhangi bir kesinti
yapılmaz.
Kurul, belirleyeceği
konularda komisyonlar ve çalışma grupları kurabilir; ayrıca gerekli gördüğü takdirde, ilgili bakanlık
ile diğer kurum ve kuruluşların ve sivil toplum örgütlerinin temsilcilerini
bilgi almak üzere toplantılarına katılmaya davet edebilir.
Kurulun sekretarya hizmetleri
Başbakanlık tarafından yerine getirilir.
Kurulun görev ve çalışmalarına ilişkin esas ve usuller Başbakanlıkça
hazırlanarak yürürlüğe konulacak bir yönetmelikle düzenlenir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Bilgi Edinme Hakkının Sınırları
Yargı denetimi dışında kalan
işlemler
MADDE 15.- Yargı
denetimi dışında kalan idarî işlemlerden kişinin çalışma hayatını ve mesleki
onurunu etkileyecek nitelikte olanlar, bu Kanun kapsamına dahildir. Bu şekilde
sağlanan bilgi edinme hakkı işlemin yargı denetimine açılması sonucunu
doğurmaz.
Devlet sırrına ilişkin bilgi
veya belgeler
MADDE 16.- Açıklanması
hâlinde Devletin emniyetine, dış ilişkilerine, millî savunmasına ve millî
güvenliğine açıkça zarar verecek ve niteliği itibarıyla Devlet sırrı olan gizlilik dereceli bilgi veya belgeler, bilgi
edinme hakkı kapsamı dışındadır.
Ülkenin ekonomik çıkarlarına
ilişkin bilgi veya belgeler
MADDE 17.- Açıklanması
ya da zamanından önce açıklanması hâlinde, ülkenin ekonomik çıkarlarına zarar verecek veya haksız rekabet ve kazanca
sebep olacak bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır.
İstihbarata ilişkin bilgi veya
belgeler
MADDE 18.- Sivil ve
askerî istihbarat birimlerinin görev ve faaliyetlerine ilişkin bilgi veya
belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır.
Ancak, bu bilgi ve belgeler kişilerin çalışma hayatını ve meslek onurunu
etkileyecek nitelikte ise, istihbarata ilişkin bilgi ve belgeler bilgi edinme
hakkı kapsamı içindedir.
İdarî soruşturmaya ilişkin bilgi
veya belgeler
MADDE 19.- Kurum ve
kuruluşların yetkili birimlerince yürütülen idarî soruşturmalarla ilgili olup,
açıklanması veya zamanından önce açıklanması hâlinde;
a) Kişilerin özel hayatına açıkça
haksız müdahale sonucunu doğuracak,
b) Kişilerin veya soruşturmayı yürüten görevlilerin hayatını ya da
güvenliğini tehlikeye sokacak,
c) Soruşturmanın güvenliğini
tehlikeye düşürecek,
d) Gizli kalması gereken bilgi kaynağının açığa çıkmasına neden olacak veya soruşturma ile ilgili benzeri bilgi ve bilgi kaynaklarının temin edilmesini güçleştirecek,
Bilgi veya belgeler, bu Kanun
kapsamı dışındadır.
Adlî soruşturma ve kovuşturmaya
ilişkin bilgi veya belgeler
MADDE 20.- Açıklanması
veya zamanından önce açıklanması hâlinde;
a) Suç işlenmesine yol açacak,
b) Suçların önlenmesi ve soruşturulması ya da suçluların kanunî yollarla
yakalanıp kovuşturulmasını tehlikeye düşürecek,
c) Yargılama görevinin gereğince yerine getirilmesini engelleyecek,
d) Hakkında dava açılmış bir kişinin adil yargılanma hakkını ihlâl
edecek,
Nitelikteki bilgi veya belgeler,
bu Kanun kapsamı dışındadır.
4.4.1929 tarihli ve 1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu,
18.6.1927 tarihli ve 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu, 6.1.1982
tarihli ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu ve diğer özel kanun
hükümleri saklıdır.
Özel hayatın gizliliği
MADDE 21.- Kişinin
izin verdiği hâller saklı kalmak üzere, özel hayatın gizliliği kapsamında,
açıklanması hâlinde kişinin sağlık bilgileri ile özel ve aile hayatına, şeref
ve haysiyetine, meslekî ve ekonomik değerlerine haksız müdahale oluşturacak
bilgi veya belgeler, bilgi edinme hakkı kapsamı dışındadır.
Kamu yararının gerektirdiği hâllerde, kişisel bilgi veya belgeler, kurum
ve kuruluşlar tarafından, ilgili kişiye en az yedi gün önceden haber verilerek
yazılı rızası alınmak koşuluyla açıklanabilir.
Haberleşmenin gizliliği
MADDE 22.-
Haberleşmenin gizliliği esasını ihlâl edecek bilgi veya belgeler, bu
Kanun kapsamı dışındadır.
Ticarî sır
MADDE 23.- Kanunlarda
ticarî sır olarak nitelenen bilgi veya belgeler ile, kurum ve kuruluşlar
tarafından gerçek veya tüzel kişilerden gizli kalması kaydıyla sağlanan ticarî
ve malî bilgiler, bu Kanun kapsamı dışındadır.
Fikir ve sanat eserleri
MADDE 24.- Fikir ve
sanat eserlerine ilişkin olarak yapılacak bilgi edinme başvuruları hakkında
ilgili kanun hükümleri uygulanır.
Kurum içi düzenlemeler
MADDE 25.- Kurum ve
kuruluşların, kamuoyunu ilgilendirmeyen ve sadece kendi personeli ile kurum içi
uygulamalarına ilişkin düzenlemeler hakkındaki bilgi veya belgeler, bilgi
edinme hakkının kapsamı dışındadır. Ancak, söz konusu düzenlemeden etkilenen
kurum çalışanlarının bilgi edinme hakları saklıdır.
Kurum içi görüş, bilgi notu ve
tavsiyeler
MADDE 26.- Kurum ve
kuruluşların faaliyetlerini yürütmek üzere, elde ettikleri görüş, bilgi notu,
teklif ve tavsiye niteliğindeki bilgi veya belgeler, kurum ve kuruluş tarafından
aksi kararlaştırılmadıkça bilgi edinme hakkı kapsamındadır.
Bilimsel, kültürel, istatistik, teknik, tıbbî, malî, hukukî ve benzeri
uzmanlık alanlarında yasal olarak görüş verme yükümlülüğü bulunan kişi, birim
ya da kurumların görüşleri, kurum ve kuruluşların alacakları kararlara esas
teşkil etmesi kaydıyla bilgi edinme istemlerine açıktır.
Tavsiye ve mütalaa talepleri
MADDE 27.- Tavsiye ve
mütalaa talepleri bu Kanun kapsamı dışındadır.
MADDE 28.- Gizliliği
kaldırılmış olan bilgi veya belgeler, bu Kanunda belirtilen diğer istisnalar
kapsamına girmiyor ise, bilgi edinme başvurularına açık hâle gelir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Ceza hükümleri
MADDE 29.- Bu Kanunun
uygulanmasında ihmâli, kusuru veya kastı bulunan memurlar ve diğer kamu
görevlileri hakkında, işledikleri fiillerin genel hükümler çerçevesinde ceza
kovuşturması gerektirmesi hususu saklı kalmak kaydıyla, tâbi oldukları
mevzuatta yer alan disiplin cezaları uygulanır.
Bu Kanunla erişilen bilgi ve belgeler ticarî amaçla çoğaltılamaz ve
kullanılamaz.
Rapor düzenlenmesi
MADDE 30.- Kurum ve
kuruluşlar, bir önceki yıla ait olmak
üzere;
a) Kendilerine yapılan bilgi edinme başvurularının sayısını,
b) Olumlu cevaplanarak bilgi veya belgelere erişim sağlanan başvuru
sayısını,
c) Reddedilen başvuru sayısı ve bunların dağılımını gösterir istatistik
bilgileri,
d) Gizli ya da sır niteliğindeki bilgiler çıkarılarak ya da bu
nitelikteki bilgiler ayrılarak bilgi veya belgelere erişim sağlanan başvuru
sayısını,
e) Başvurunun reddedilmesi üzerine itiraz edilen başvuru sayısı ile
bunların sonuçlarını,
Gösterir bir rapor hazırlayarak, bu raporları her yıl Şubat ayının
sonuna kadar Bilgi Edinme Değerlendirme Kuruluna gönderirler. Bağlı, ilgili ve
ilişkili kamu kurum ve kuruluşları raporlarını bağlı, ilgili ya da ilişkili
oldukları bakanlık vasıtasıyla iletirler. Kurul, hazırlayacağı genel raporu,
söz konusu kurum ve kuruluşların raporları ile birlikte her yıl Nisan ayının
sonuna kadar Türkiye Büyük Millet Meclisine gönderir. Bu raporlar takip eden
iki ay içinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığınca kamuoyuna açıklanır.
Yönetmelik
MADDE 31.- Bu Kanunun
uygulanması ile ilgili esas ve usullerin belirlenmesine ilişkin yönetmelik,
Kanunun yayımını takip eden altı ay içinde Başbakanlık tarafından hazırlanarak
Bakanlar Kurulunca yürürlüğe konulur.
Yürürlük
MADDE 32.- Bu Kanun
yayımı tarihinden itibaren altı ay sonra yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 33.- Bu Kanun
hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.